Thu hồi nợ xấu là gì? Hình thức thu hồi nợ xấu như thế nào?

Nợ xấu là rủi ro tín dụng không thể tránh khỏi. Vì thế, chiến lược quản lý và thu hồi nợ xấu luôn là trọng tâm của mọi ngân hàng. Trong bài viết này, Dong Shop Sun sẽ phân tích chi tiết thu hồi nợ xấu là gì, các nhóm nợ và những cách thu hồi nợ xấu hợp pháp đang được triển khai.

Nợ xấu là gì? Thu hồi nợ xấu là gì?

Để hiểu rõ bản chất của thu hồi nợ xấu, cùng tìm hiểu và phân biệt  các khái niệm cơ bản theo quy định hiện hành của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Nợ quá hạn và nợ xấu

Mặc dù thường bị nhầm lẫn, nhưng nợ quá hạn và nợ xấu là hai cấp độ rủi ro khác nhau:

• Nợ quá hạn: Là khoản vay (bao gồm gốc và lãi) mà khách hàng không thanh toán đúng hạn quy định trong hợp đồng. Khoản nợ này chỉ được coi là quá hạn đơn thuần khi thời gian trễ hạn chưa vượt quá 90 ngày (tức là nợ thuộc Nhóm 1 và Nhóm 2).
• Nợ xấu (NPL): Là cấp độ rủi ro nghiêm trọng nhất. Theo Thông tư 11/2021/TT-NHNN, một khoản nợ chính thức bị coi là nợ xấu khi quá hạn thanh toán từ 90 ngày trở lên (tức là nợ thuộc Nhóm 3, 4 và 5). Đây là các khoản vay có nguy cơ mất vốn cao, buộc tổ chức tín dụng phải trích lập dự phòng rủi ro lớn.

Thu hồi nợ xấu là gì?

Vậy thu hồi nợ xấu là gì? Thu hồi nợ xấu là toàn bộ quá trình nghiệp vụ phức tạp. Quá trình này bao gồm các hoạt động tài chính, pháp lý, hành chính và đàm phán được thực hiện bởi tổ chức tín dụng hoặc các công ty quản lý nợ chuyên nghiệp. 

Mục tiêu duy nhất của quá trình này là buộc người vay hoàn trả khoản nợ đã quá hạn, qua đó giảm thiểu tổn thất tài chính, khôi phục lại dòng tiền và bảo toàn nguồn vốn của tổ chức.

Tầm quan trọng của công tác thu hồi nợ xấu không chỉ nằm ở việc bảo vệ lợi nhuận mà còn góp phần duy trì sự ổn định, an toàn và uy tín của toàn bộ hệ thống ngân hàng.

Phân loại các nhóm nợ xấu

Việc phân loại nợ là cơ sở để các Tổ chức tín dụng (TCTD) đánh giá chính xác mức độ rủi ro, từ đó xây dựng chiến lược thu hồi nợ xấu phù hợp và quyết định tỷ lệ trích lập dự phòng. Theo quy định hiện hành, nợ xấu bao gồm ba nhóm chính: Nhóm 3, Nhóm 4 và Nhóm 5.

Nợ xấu nhóm 3

Nợ nhóm 3 là ngưỡng đầu tiên chính thức bị coi là nợ xấu, đánh dấu sự giảm sút đáng kể trong khả năng trả nợ của khách hàng.

• Đặc điểm: Khoản nợ quá hạn thanh toán từ 91 ngày đến 180 ngày.
• Ý nghĩa tài chính: Khách hàng bắt đầu gặp khó khăn thực sự về tài chính và TCTD buộc phải tiến hành trích lập dự phòng rủi ro (thường là 20% giá trị khoản vay).
• Chiến lược thu hồi: Ở nhóm này, ngân hàng thường đẩy mạnh các biện pháp thương lượng, tái cơ cấu nợ lần đầu (nếu khách hàng có thiện chí) và gửi thông báo pháp lý đầu tiên về việc xử lý tài sản đảm bảo (đối với khoản vay thế chấp).

Nợ xấu nhóm 4

Nợ nhóm 4 thể hiện nguy cơ mất khả năng thanh toán rất cao và là giai đoạn mà TCTD cần áp dụng các biện pháp thu hồi nợ xấu quyết liệt hơn.

• Đặc điểm: Khoản nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày.
• Ý nghĩa tài chính: Khả năng thu hồi vốn giảm sút nghiêm trọng. Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tăng lên mức cao (thường là 50% giá trị khoản vay).
• Chiến lược thu hồi: Ngân hàng thường chuyển khoản nợ sang bộ phận xử lý nợ chuyên biệt hoặc bán khoản nợ cho công ty quản lý tài sản (VAMC) hay các công ty thu hồi nợ xấu chuyên nghiệp. Đây là giai đoạn bắt đầu tiến hành các thủ tục pháp lý như chuẩn bị hồ sơ khởi kiện hoặc thực hiện quyền xử lý tài sản đảm bảo đã được thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng.

Nợ xấu nhóm 5

Nợ nhóm 5 là mức độ nợ xấu nghiêm trọng nhất, gần như không thể thu hồi.

• Đặc điểm: Khoản nợ quá hạn trên 360 ngày, hoặc các khoản nợ đã được cơ cấu lại nhiều lần (lần thứ ba trở lên).
• Ý nghĩa tài chính: Ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro lên đến 100% giá trị khoản vay. Khoản nợ này được coi là đã mất vốn và đang chờ quyết định xử lý cuối cùng (như xóa sổ nợ).
• Chiến lược thu hồi: Chiến lược chính là hoàn tất các thủ tục pháp lý cuối cùng: Khởi kiện ra Tòa án và tiến hành cưỡng chế thi hành án đối với tài sản đảm bảo hoặc các tài sản khác của người vay theo phán quyết của Tòa. Công tác thu hồi nợ xấu ở nhóm 5 thường tập trung vào việc tuân thủ pháp luật để tối đa hóa khả năng thu hồi, dù là một phần nhỏ.

Xem thêm: Nợ nhóm 5 là gì? Nợ nhóm 5 có đi vay tiền được không?

Nợ xấu có xóa bỏ được hay không?

Khi mắc nợ xấu, có thể xóa bỏ được hay không?Đây là câu hỏi được nhiều người đi vay quan tâm. Về bản chất, nợ xấu không tự nhiên “xóa bỏ” hay “biến mất”, mà thông tin về nó sẽ được hệ thống CIC (Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia) lưu trữ trong một khoảng thời gian nhất định sau khi người vay đã hoàn tất nghĩa vụ thanh toán.

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 11 Thông tư 03/2013/TT-NHNN (và các văn bản hướng dẫn liên quan), thông tin tiêu cực về nợ xấu sẽ được xóa khỏi lịch sử tín dụng của khách hàng sau:

• Thời gian lưu trữ tối đa 05 năm: Kể từ ngày người vay đã thanh toán hết nợ gốc và lãi.
• Quy trình: Khi khoản nợ đã được tất toán (trả hết), TCTD sẽ gửi dữ liệu “đã thanh toán” lên CIC. CIC sẽ tiếp tục lưu trữ thông tin về khoản nợ xấu đó trong vòng 5 năm. Sau thời gian này, thông tin tiêu cực sẽ được xóa khỏi báo cáo tín dụng cá nhân, giúp người vay khôi phục lại điểm tín dụng và có cơ hội tiếp cận khoản vay mới.

Nói cách khác, để “xóa bỏ” nợ xấu, bước bắt buộc đầu tiên và quan trọng nhất là thanh toán hết nợ gốc và lãi còn tồn đọng.

Xem thêm: Top 6 app vay tiền hỗ trợ nợ xấu nhanh chóng và hiệu quả

Các hình thức thu hồi nợ xấu hợp pháp

Công tác thu hồi nợ xấu tại các TCTD luôn được thực hiện theo một quy trình đa tầng, kết hợp hài hòa giữa thương lượng và pháp lý. Việc lựa chọn cách thu hồi nợ xấu phù hợp phụ thuộc vào loại nợ (thế chấp hay tín chấp) và mức độ thiện chí của khách hàng.

Thu hồi nợ qua thương lượng

Thương lượng là bước đi đầu tiên và được ưu tiên nhất trong mọi chiến lược thu hồi nợ xấu. Mục tiêu là giữ mối quan hệ với khách hàng và tránh lãng phí chi phí, thời gian kiện tụng. Quá trình này bao gồm hai giai đoạn chính: 

• Liên hệ và nhắc nợ: Khi nợ vừa quá hạn, TCTD sẽ chủ động liên hệ qua nhiều kênh (điện thoại, email, thư chính thức) để thông báo số tiền quá hạn, lãi phạt và thời hạn thanh toán cuối cùng. Chiến lược này nhằm thúc đẩy khách hàng thanh toán sớm, ngăn chặn nợ chuyển thành nợ xấu nhóm 3.
• Cơ cấu lại thời hạn trả nợ (Tái cơ cấu). Nếu khách hàng có thiện chí nhưng gặp khó khăn tạm thời, TCTD sẽ đánh giá lại tình hình tài chính để thực hiện tái cơ cấu, bao gồm điều chỉnh kỳ hạn hoặc phương án trả nợ. Biện pháp này giúp giảm áp lực trả nợ hàng tháng, duy trì khả năng thu hồi vốn và tránh phát sinh chi phí pháp lý.

Thu hồi nợ qua pháp lý

Khi các biện pháp thương lượng và tái cơ cấu không mang lại hiệu quả (thường khi nợ chuyển sang nhóm 4, 5), TCTD sẽ chuyển sang sử dụng quyền lực pháp lý để thu hồi nợ xấu một cách quyết liệt.

• Đối với Nợ thế chấp

Ngân hàng sẽ thực hiện quyền xử lý Tài sản đảm bảo (nhà đất, ô tô). Quy trình bao gồm:

Thông báo chính thức > Thu hồi tài sản (có thể yêu cầu cơ quan chức năng can thiệp nếu cần) > Tiến hành thẩm định giá và thanh lý (bán đấu giá hoặc tự bán) để thu hồi vốn. 

Đây là cách thu hồi nợ xấu mang lại tỷ lệ thành công cao nhất. 

• Đối với Nợ Tín chấp

Ngân hàng sẽ áp dụng các biện pháp gián tiếp như tăng lãi suất phạt, bán khoản nợ này cho các công ty chuyên nghiệp. Bước cuối cùng và quyết liệt nhất là khởi kiện ra Tòa án.

Sau khi có phán quyết, cơ quan Thi hành án Dân sự sẽ tiến hành cưỡng chế thi hành án (phong tỏa tài khoản, kê biên tài sản khác, khấu trừ lương) để buộc khách nợ thực hiện nghĩa vụ.

Cách kiểm tra nợ xấu bằng CCCD nhanh nhất

Hiểu rõ thu hồi nợ xấu là gì và cách ngân hàng xử lý là một chuyện, chủ động kiểm tra lịch sử tín dụng cá nhân lại là chuyện khác. Việc này giúp bạn phát hiện sớm các rủi ro hoặc sai sót, từ đó có kế hoạch cải thiện điểm tín dụng kịp thời.

Kiểm tra tình trạng nợ xấu của bản thân được thực hiện thông qua Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC) bằng CCCD (Căn cước Công dân).

Tra cứu qua ứng dụng CIC Credit Connect

Đây là cách kiểm tra nợ xấu tiện lợi và nhanh chóng nhất hiện nay. Các bước thực hiện như sau:

• Tải ứng dụng: Tải ứng dụng CIC Credit Connect trên App Store hoặc Google Play.
• Đăng ký/Xác thực: Đăng ký tài khoản bằng CCCD, cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân. Hệ thống sẽ yêu cầu chụp ảnh xác thực khuôn mặt.
• Tra cứu: Sau khi xác thực thành công, bạn có thể xem điểm tín dụng cá nhân và lịch sử vay (bao gồm cả các khoản nợ quá hạn và nhóm nợ) chi tiết ngay trên điện thoại.

Tra cứu qua Website CIC

Bạn có thể truy cập website chính thức của CIC (https://cic.gov.vn/), đăng ký tài khoản và thực hiện các bước xác thực danh tính tương tự như trên ứng dụng để nhận báo cáo tín dụng cá nhân. Đây cũng là một cách thu hồi nợ xấu chủ động, giúp người vay nắm bắt tình hình.

Kết luận

Bài viết trên đã làm rõ cho câu hỏi “Thu hồi nợ xấu là gì?” Đây là một nghiệp vụ phức tạp và then chốt trong ngành tài chính. Nếu bạn là người đang vay tiền tại các ngân hàng, hãy luôn ưu tiên thu hồi nợ xấu (thanh toán hết nợ) ngay khi có thể. Đừng quên thường xuyên kiểm tra CIC để duy trì một hồ sơ tài chính minh bạch, rộng mở cơ hội tiếp cận vốn trong tương lai.

Khi bạn cần vốn gấp để tránh rơi vào nợ quá hạn hoặc nợ xấu, dịch vụ cầm đồ hợp pháp là lựa chọn an toàn và nhanh chóng. Dong Shop Sun hiện đang là đơn vị cầm đồ được nhiều khách hàng tin tưởng và lựa chọn. Gọi ngay 1800 5588 90 để được nhân viên tư vấn chi tiết và hỗ trợ tận tình.