Trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, cụm từ “chính sách tiền tệ” thường xuyên xuất hiện khi nói về các quyết định điều hành kinh tế vĩ mô của Nhà nước. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ chính sách tiền tệ là gì, có những loại nào và ảnh hưởng ra sao đến đời sống hàng ngày. Bài viết này, Dong Shop Sun sẽ giúp bạn nắm bắt toàn diện kiến thức cơ bản về chính sách tiền tệ.
mục lục
Chính sách tiền tệ là gì?
Chính sách tiền tệ là tổng hợp các biện pháp mà Ngân hàng Trung ương (ở Việt Nam là Ngân hàng Nhà nước) sử dụng để điều tiết cung tiền và lãi suất. Nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô như: ổn định giá trị đồng tiền, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm.
Hiểu đơn giản: Chính sách tiền tệ chính là “đòn bẩy” để Nhà nước quản lý lượng tiền lưu thông trên thị trường. Khi cần kích thích tăng trưởng, Ngân hàng Trung ương có thể “nới lỏng” bằng cách bơm tiền. Ngược lại khi lạm phát cao, Nhà nước sẽ “thắt chặt” để giảm bớt áp lực giá cả.
Xem thêm: Cách tiết kiệm tiền lương 5 triệu hiệu quả nhất hiện nay
Mục tiêu của chính sách tiền tệ là gì?
Chính sách tiền tệ không chỉ kiểm soát tiền tệ mà còn phục vụ nhiều mục tiêu vĩ mô khác:
- Ổn định giá trị đồng tiền: Kiểm soát lạm phát, giữ sức mua của đồng tiền.
- Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp vay vốn, mở rộng sản xuất.
- Ổn định thị trường tài chính: Giảm thiểu biến động quá lớn trên thị trường tiền tệ và ngoại hối.
- Tăng việc làm: Chính sách nới lỏng hợp lý giúp kích cầu, qua đó tạo thêm cơ hội việc làm.
- Cân bằng cán cân thanh toán quốc tế: Điều tiết tỷ giá, thúc đẩy xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu.
Những công cụ sử dụng trong điều hành chính sách tiền tệ
Tái cấp vốn
Tái cấp vốn là hình thức Ngân hàng Nhà nước cung ứng vốn ngắn hạn và phương tiện thanh toán cho các ngân hàng thương mại. Việc tái cấp vốn thường được thực hiện thông qua:
- Chiết khấu giấy tờ có giá.
- Hình thức vay vốn bằng cách cầm cố giấy tờ có giá.
- Những hình thức tái cấp vốn khác được áp dụng theo quy định hiện hành.
Ưu điểm: Các khoản vay đều được đảm bảo bằng giấy tờ có giá, có khả năng tự thanh toán. Công cụ này giúp Ngân hàng Nhà nước chủ động trong việc mở rộng hoặc thu hẹp chính sách tiền tệ.
Hạn chế: Ngân hàng Nhà nước ở thế bị động khi cung ứng tiền. Bởi quyết định vay hay không phụ thuộc vào nhu cầu của ngân hàng thương mại.
Lãi suất
Lãi suất đóng vai trò là công cụ quan trọng và thường xuyên được Ngân hàng Nhà nước áp dụng để quản lý chính sách tiền tệ. Thông thường, Ngân hàng Nhà nước sẽ công bố các mức lãi suất như:
- Lãi suất tái cấp vốn.
- Lãi suất tái chiết khấu.
- Lãi suất cơ bản.
Các ngân hàng thương mại sẽ dựa vào lãi suất cơ bản này để xác định lãi suất cho vay, lãi suất huy động.
- Khi lãi suất chiết khấu tăng → ngân hàng thương mại hạn chế vay → lượng cung tiền giảm.
- Khi lãi suất chiết khấu giảm → ngân hàng vay nhiều hơn → cung tiền trên thị trường tăng.
Tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái phản ánh mối tương quan giữa sức mua của nội tệ và ngoại tệ. Công cụ này không trực tiếp làm thay đổi lượng cung tiền trong nước nhưng lại có tác động đến:
- Dự trữ ngoại hối.
- Cán cân thanh toán quốc tế.
- Các hoạt động thương mại quốc tế và đầu tư.
Ngân hàng Nhà nước có thể điều chỉnh cung tiền thông qua việc can thiệp tỷ giá:
- Muốn tăng cung tiền bằng ngoại tệ thì NHNN hạ tỷ giá và mua vào giấy tờ có giá bằng ngoại tệ.
- Muốn giảm cung tiền bằng ngoại tệ thì NHNN nâng tỷ giá và bán giấy tờ có giá để thu về ngoại tệ.
Nghiệp vụ thị trường mở
- Đây là hoạt động mà Ngân hàng Trung ương mua hoặc bán giấy tờ có giá ngắn hạn (trái phiếu, tín phiếu,…) trên thị trường.
- Khi mua vào giấy tờ có giá → dự trữ của ngân hàng thương mại tăng → khả năng cho vay nhiều hơn → cung tiền tăng.
- Khi bán ra giấy tờ có giá → dự trữ ngân hàng giảm → khả năng cho vay ít hơn → cung tiền giảm.
- Công cụ này giúp Ngân hàng Nhà nước điều hòa cung – cầu tiền tệ nhanh chóng, linh hoạt và hiệu quả.
Xem thêm: Tự do tài chính là gì? Hướng dẫn từng bước đạt được tự do tài chính
Sự ảnh hưởng của chính sách tiền tệ lên hoạt động kinh tế
Chính sách tiền tệ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và hoạt động sản xuất kinh doanh:
- Đối với doanh nghiệp: Lãi suất giảm → chi phí rẻ hơn → mở rộng sản xuất, thêm nhân công.
- Đối với người dân: Tín dụng tiêu dùng rẻ hơn → dễ vay mua nhà, xe, đầu tư.
- Đối với nền kinh tế: Kích cầu hoặc kìm hãm tiêu dùng, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.
- Đối với tỷ giá và thương mại quốc tế: Chính sách tiền tệ có thể khiến đồng nội tệ tăng hoặc giảm giá. Từ đó nó sẽ ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu.
Ví dụ: Khi Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát. Thì lãi suất vay mua nhà, mua xe cũng tăng theo khiến nhu cầu tiêu dùng giảm. Ngược lại khi hạ lãi suất, người dân sẽ có xu hướng vay nhiều hơn để chi tiêu.
Câu hỏi thường gặp
Chính sách tiền tệ có khác gì chính sách tài khóa không?
Có. Chính sách tiền tệ do Ngân hàng Trung ương thực hiện, chủ yếu điều tiết cung tiền và lãi suất. Chính sách tài khóa do Chính phủ ban hành, liên quan đến chi tiêu công và thuế.
Ai là người thực thi chính sách tiền tệ ở Việt Nam?
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là cơ quan duy nhất có quyền ban hành và điều hành chính sách tiền tệ.
Chính sách tiền tệ ảnh hưởng gì đến đời sống thường ngày?
Ảnh hưởng trực tiếp đến lãi suất vay mua nhà, vay mua xe, gửi tiết kiệm, tỷ giá ngoại tệ và cả giá cả hàng hóa trên thị trường.
Kết luận
Qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ chính sách tiền tệ là gì, các loại chính sách, công cụ điều hành cũng như tác động đến nền kinh tế. Đây là một trong những công cụ quản lý vĩ mô quan trọng nhất của Nhà nước giúp ổn định thị trường, thúc đẩy tăng trưởng và kiểm soát lạm phát.
Bạn đang bí tiền nhưng e ngại thủ tục vay vốn tại ngân hàng quá khó? Đừng lo, Dong Shop Sun sẵn sàng hỗ trợ bạn với giải pháp tài chính nhanh chóng, linh hoạt chỉ trong vài bước đơn giản. Bạn có thể dễ dàng vay tiền bằng nhiều hình thức như cầm cavet xe máy, hóa đơn mua điện thoại, thiết bị điện lạnh và nhiều loại tài sản khác. Liên hệ ngay 1800 5588 90 để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ tận tình!
